Δανεισμός Εργαζομένων: Mια τριμερής σχέση εργασίας όπου υπάρχουν δύο εργοδότες Δανεισμός Εργαζομένων

Mια τριμερής σχέση εργασίας όπου υπάρχουν δύο εργοδότες

Δανεισμός Εργαζομένων

Βάσει του άρθρου 648 του Αστικού Κώδικα η σύμβαση εργασίας, είτε είναι εξαρτημένη εργασία (μισθωτών υπηρεσιών) είτε σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών (ελευθέρων επαγγελμάτων), συνάπτεται μεταξύ δύο συμβαλλόμενων όπου ο ένας εξ αυτών παρέχει εργασία στον άλλο και ο δεύτερος καταβάλει στον πρώτο, μισθό για τις υπηρεσίες του.

Στις ημέρες μας έχει πλέον γίνει συνηθισμένο το φαινόμενο σε αυτήν την σχέση να παρεμβάλλονται και τρίτοι. Σε αυτή την περίπτωση η σχέση γίνεται περιπλοκότερη και ουσιαστικά δημιουργείτai μια τριμερής σχέση εργασίας όπου υπάρχουν δύο εργοδότες. Αυτή η σχέση είναι γνωστή σαν δανεισμός εργαζομένων, γνήσιος ή μη γνήσιος.

1) Γνήσιος Δανεισμός

Σύμφωνα με το άρθρο 651 του Α.Κ. προκύπτει ότι ο εργαζόμενος οφείλει να παρέχει αυτοπρόσωπα την εργασία του. Σε συνδυασμό όμως με το άρθρο 361 του Α.Κ. δεν απαγορεύεται η παροχή υπηρεσίας από τον εργαζόμενο σε τρίτο και κατά παρέκκλιση του άρθρου 651 είναι δυνατός ο προσωρινός δανεισμός του εργαζομένου σε τρίτο. Επομένως, εάν θέλαμε να δώσουμε έναν ορισμό στην έννοια του γνήσιου δανεισμού υπαλλήλων αυτός θα ήταν:

«Γνήσιος δανεισμός υπαλλήλων υπάρχει όταν ο εργοδότης που έχει στη διάθεση του τις υπηρεσίες κάποιου εργαζόμενου (αρχικός εργοδότης), παραχωρεί τις υπηρεσίες του τελευταίου σε άλλον εργοδότη (δευτερογενής εργοδότης) και συμφωνείται και από τους τρεις ο τρόπος και ο χρόνος του δανεισμού (τριμερής σύμβαση εργασίας).»

Η περίπτωση δανεισμού που δίνεται από τον παραπάνω ορισμό είναι ο γνήσιος δανεισμός και μπορεί να είναι αποτέλεσμα πολλών λόγων όπως την έλλειψη εργασίας, τα οικονομικά προβλήματα της επιχείρησης κ.λπ.. Πάντως, αποτελεί μια συνηθισμένη πρακτική κυρίως στις χώρες της Ε.Ε. και θεωρείται ότι προσφέρει λύση στις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες των κρατών του ανεπτυγμένου κόσμου.

Εδώ θα πρέπει να επισημανθεί πως είναι αδύνατος ο δανεισμός εργαζομένου με απόφαση του εργοδότη και μόνον και χωρίς την σύμφωνη γνώμη του εργαζομένου. Καθώς, η εργασία δεν μπορεί να θεωρηθεί ως εμπόρευμα και να διατίθεται ως ένα οποιοδήποτε αγαθό που βρίσκεται στην κατοχή μιας επιχείρησης.

Πάντως, στην πραγματικότητα είναι πιθανή η καταστρατήγηση των δικαιωμάτων του εργαζομένου από τους εργοδότες, εκμεταλλευόμενοι πολλές φορές την θέση ισχύος τους και με τον φόβο της απόλυσης.

Επίσης, από τον παραπάνω ορισμό προκύπτει πως ο δανεισμός έχει πάντα προσωρινή μορφή έστω και αν μπορεί να είναι ορισμένου ή αορίστου χρόνου. Δηλαδή, ο εργαζόμενος θα πρέπει σε κάθε περίπτωση μετά από κάποιο χρονικό διάστημα να επιστρέψει στον αρχικό εργοδότη του. Σε διαφορετική περίπτωση πρόκειται για νέα σύναψη εργασίας ή για μεταβίβαση της εργασιακής σχέσης.

Σημείωση: Σε περίπτωση γνήσιου δανεισμού εργαζομένου καταρτίζεται συμφωνητικό τριμερούς σύμβασης εργασίας, που δεν κατατίθεται στο ΣΕΠΕ, ΙΚΑ, ΟΑΕΔ, κ.τ.λ. αλλά τίθεται στον απόρρητο φάκελο του εργαζομένου για 10 τουλάχιστον χρόνια.

1.1) Υποχρεώσεις και δικαιώματα κατά τη διάρκεια του δανεισμού

Καταβολή Μισθού

Με την τριμερή σύμβαση δανεισμού δεν επηρεάζεται η αρχική σύμβαση εργασίας και αντισυμβαλλόμενος εργοδότης παραμένει ο αρχικός. Επομένως, υπόχρεος για την καταβολή μισθού στον εργαζόμενο είναι ο αρχικός εργοδότης σε ότι αφορά της νόμιμες ή συμφωνημένες, βάση της αρχικής σύμβασης εργασίας, αποδοχές. Οπότε, σε περίπτωση υπερωριακής, νυχτερινής και απασχόλησης σε μέρες αργιών οι αποδοχές καταβάλλονται από τον τρίτο εργοδότη.

Είναι δυνατό να συμφωνηθεί η καταβολή του μισθού ή μέρους αυτού από τον τρίτο εργοδότη. Σε περίπτωση που καταβάλλεται μέρος του μισθού από τον τρίτο εργοδότη τότε αυτό το μέρος θα καταλογίζεται ως έκπτωση από τον τρίτο προς τον αρχικό εργοδότη.

Καταβολή κανονικής άδειας

Αναφορικά με την καταβολή των παροχών κανονικής αδείας του Α.Ν.539/45 (αποδοχές και επίδομα αδείας) του μισθωτού είναι ο αρχικός (δανείζων) εργοδότης.

Σχετικά με τον χρόνο χορηγήσεως της αδείας, αυτός κανονίζεται με συμφωνία του μισθωτού και του μεταγενέστερου εργοδότη (δανειζόμενου), στον οποίο παρέχει τις υπηρεσίες του ο μισθωτός ή με βάση το ετήσιο πρόγραμμα αδειών του δανειζόμενου (τρίτου) εργοδότη (π.χ. ομαδική χορήγηση αδειών σε όλο το προσωπικό).

Να σημειωθεί πως σε ότι αφορά την χορήγηση των ημερών αδείας το παραπάνω ισχύει σε περίπτωση που ο δανεισμός διαρκεί από ένα χρόνο και πάνω. Ενώ, σε περίπτωση που ο δανεισμός είναι για μικρό χρονικό διάστημα οι ημέρες αδείας χορηγούνται από τον πρώτο εργοδότη.

Καταγγελία Σύμβασης

Το δικαίωμα καταγγελίας της σύμβασης το διατηρεί ο αρχικός εργοδότης καθώς και σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης από την πλευρά του εργαζομένου αυτή θα πρέπει να απευθύνεται στον αρχικό εργοδότη.

Ασφάλιση

Σύμφωνα με την με αριθμό 95/2004 εγκύκλιο του Ι.Κ.Α. σε περίπτωση δανεισμού ο εργαζόμενος καταχωρείται στο «Ειδικό Βιβλίο» (Ε.Β.Ν.Κ.Π.) της δανειζόμενης επιχείρησης. Στην ένδειξη 'ημερομηνία πρόσληψης' αναγράφεται η ημερομηνία από την οποία εξαιτίας του δανεισμού, ο εργαζόμενος διαθέτει τις υπηρεσίες του στη δανειζόμενη επιχείρηση και καταχωρείται σχετική παρατήρηση, στην αμέσως επόμενη γραμμή.

Σε ότι αφορά την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών και την υποβολή Α.Π.Δ. υπόχρεος είναι ο αρχικός εργοδότης. Εάν, όμως ο δανειζόμενος εργοδότης απασχολεί τον εργαζόμενο υπερωριακά κ.λπ. όπου υπεύθυνος, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, είναι ο ίδιος για την καταβολή των αποδοχών αυτών επιβαρύνεται και με την καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών των αποδοχών αυτών καθώς και με την υποχρέωση να συμπεριλάβει τον εργαζόμενο στην Α.Π.Δ. της επιχείρησής του.

Σημείωση: Σε ότι αφορά το διευθυντικό δικαίωμα αυτό ασκείται από τον δανειζόμενο εργοδότη ό οποίος είναι υπεύθυνος και για την πρόνοια και γενικότερα την εφαρμογή της προστατευτικής εργατικής νομοθεσίας βάσει των διατάξεων περί υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας.

2) Μη Γνήσιος Δανεισμός

Ο μη γνήσιος δανεισμός εργαζομένων υφίσταται όταν ο εργοδότης που προσλαμβάνει, έχει ως αποκλειστικό σκοπό όχι να χρησιμοποιήσει ο ίδιος τις υπηρεσίες του μισθωτού αλλά να παραχωρήσει τις υπηρεσίες του σε έναν άλλο εργοδότη. Επίσης, η άλλη διαφορά από τον γνήσιο δανεισμό είναι ότι στην περίπτωση του μη γνήσιου δανεισμού ο αρχικός εργοδότης ενεργεί στο πλαίσιο μιας κατ’ εξακολούθηση ασκούμενης από αυτόν δραστηριότητας (δανεισμό εργαζομένων) με σκοπό να αποκομίσει το κέρδος (Εταιρείες Προσωρινής Απασχόληση).

2.1) Εταιρείες Προσωρινής Απασχόλησης

Σύμφωνα με τα άρθρα 20 και 21 του Ν. 2956/2001 οι Εταιρείες Προσωρινής Απασχόλησης (Ε.Π.Α.) έχουν ως αντικείμενο δραστηριότητας την παροχή εργασίας από τους μισθωτούς τους σε άλλον εργοδότη (έμμεσο εργοδότη) με τη μορφή της προσωρινής απασχόλησης. Οι Ε.Π.Α. έχουν τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του εργοδότη κατά τις κείμενες διατάξεις (εγγραφή ειδ. βιβλ. ΙΚΑ., Π.Δ. 156/94, κάρτα πρόσλ. ΟΑΕΔ, Σ.ΕΠ.Ε). Ως προσωρινή απασχόληση θεωρείται η εργασία, η οποία παρέχεται σε άλλον εργοδότη (έμμεσος εργοδότης) για περιορισμένο χρονικό διάστημα από μισθωτό, ο οποίος συνδέεται με τον εργοδότη του (Ε.Π.Α. άμεσος εργοδότης) με σύμβαση ή σχέση εξαρτημένης εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου και επιτρέπεται μόνο με τους όρους και προϋποθέσεις των διατάξεων του νόμου αυτού.

Εταιρεία Προσωρινής Απασχόλησης μπορεί να συσταθεί μόνο με τη μορφή Ανώνυμης Εταιρείας με μετοχικό κεφάλαιο τουλάχιστον 176.082,17€ και απαιτείται ειδική άδεια από το Υπουργείο Απασχόλησης για την ίδρυση και λειτουργία της.

2.2) Διάρκεια μη γνήσιου δανεισμού

Με το άρθρο 22 του Ν. 2956/2001), ορίζεται πως η διάρκεια της απασχόλησης του μισθωτού από τον έμμεσο εργοδότη δεν επιτρέπεται να είναι μεγαλύτερη από οκτώ (8) μήνες. Επιτρέπεται η έγγραφη ανανέωση για τον ίδιο έμμεσο εργοδότη με την προϋπόθεση ότι η συνολική διάρκεια ανανέωσης δεν θα υπερβαίνει τους οκτώ (8) μήνες. Σε περίπτωση συνέχισης της απασχόλησης του μισθωτού από τον ίδιο έμμεσο εργοδότη μετά τη λήξη της διάρκειάς της και της τυχόν ανανέωσής της για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από δύο (2) μήνες (8+8+2), η σύμβαση εργασίας του μισθωτού με την Ε.Π.Α. (άμεσος εργοδότης), θεωρείται ότι μετατρέπεται αυτοδίκαια σε σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, μεταξύ του μισθωτού και του έμμεσου εργοδότη, από την αρχική ημερομηνία.

2.3) Περιπτώσεις που δεν επιτρέπεται ο μη γνήσιος δανεισμός

Η απασχόληση μισθωτού σε έμμεσο εργοδότη με σύμβαση προσωρινής απασχόλησης δεν επιτρέπεται (άρθ. 24 του Ν. 2956/2001):

α) όταν με αυτήν αντικαθίστανται εργαζόμενοι που ασκούν το δικαίωμα απεργίας

β) όταν ο έμμεσος εργοδότης το προηγούμενο έτος είχε πραγματοποιήσει ομαδικές απολύσεις εργαζομένων στις ίδιες ειδικότητες

γ) όταν ο έμμεσος εργοδότης υπάγεται στις διατάξεις του Ν. 2190/94 ή στις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 1 του Ν. 2527/97, όπως ισχύουν

2.4) Έλεγχος Εταιρειών Προσωρινής Απασχόλησης

Ο φορέας που ελέγχει την τήρηση και σωστή εφαρμογή των διατάξεων που διέπουν τις Εταιρείες Προσωρινής Απασχόλησης, όπως αναφέρεται στο άρθρο 25 του Ν.2956/2001, είναι το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας του Υπουργείου Απασχόλησης & Κοιν. Προστασίας. Για κάθε παράβαση των διατάξεων του νόμου αυτού το ΣΕΠΕ επιβάλλει στις εταιρίες πρόστιμο, που κυμαίνεται από €2936,00 μέχρι €29.360,00 , ανάλογα με την βαρύτητα της παράβασης. Για την επιβολή του προστίμου εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις του άρθρου 16 του Ν.2639/98, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 3 του Ν.3385/05.

Σωτήρης Δημ. Φραντζανάς, οικονομολόγος, MSc in Acc. & Fin., συνεργάτης της Επιστημονικής Ομάδας του περιοδικού Epsilon7